Het zal je niet ontgaan zijn, kranten staan vol met artikelen over ondeugdelijke mondkapjes die het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, zonder aanbestedingsprocedure, heeft ingekocht via een bekende relatie. Deze artikelen zijn niet bepaald positief. Dan reist de vraag:
We zetten om te beginnen nogmaals kort de procedure voor je op een rijtje. Was het een correct besluit om niet aan te besteden? Gaf de aanbestedingswet te weinig ruimte om in een crisissituatie snel te kunnen handelen?
Liever de theorie overslaan en direct naar de conclusie? Klik dan hier.
Om te borgen dat overheidsopdrachten naar de beste partij gaat zijn grote uitgaven door (semi)overheden gebonden aan wet- en regelgeving zoals de Aanbestedingswet 2012. Deze wet stoelt op vier principes:
De aanbestedingswet is in het leven geroepen om inzicht te krijgen in de besteding van overheidsgelden en is daarmee een manier om transparantie te borgen en discutabele uitgaven, zoals deze deal veelal wordt bestempeld, te voorkomen. Niet iedere opdracht valt onder de aanbestedingswet, er zijn grenzen gesteld aan de aanbestedingsverplichting. Er is bepaald dat opdrachten moeten worden aanbesteed indien:
A. Opdrachtgever een aanbestedende dienst is in de zin van de Aanbestedingswet 2012 en;
B. De totale contractwaarde boven de Europese drempelbedragen ligt.
Onder aanbestedende diensten zoals beschreven in de Aanbestedingswet 2012 vallen:
Organisaties zijn een publiekrechtelijke instelling als zij voldoen aan de volgende criteria:
Niet iedere uitgave van een aanbestedende dienst hoeft te worden aanbesteed. Deze procedure vergt namelijk behoorlijk wat tijd en dat moet natuurlijk wel in verhouding staan tot de opdracht. Daarom zijn de volgende drempelbedragen bepaald:
Tot nu toe kunnen we concluderen dat in het geval van 'de mondkapjesdeal'
✔ De opdrachtgever een aanbestedende dienst is in de zin van de Aanbestedingswet 2012
✔ De totale contractwaarde boven de Europese drempelbedragen ligt.
Een logische vervolgvraag is nu:
Hoewel deze Corona pandemie, en het daarmee nauw verbonden tekort aan medische hulpmiddelen, niet te voorzien was, heeft de Aanbestedingswet wel uitzonderingen die gelden voor situaties zoals deze. De wet voorziet namelijk in meerdere alternatieven.
Als er sprake is van een urgente situatie, zoals tijdens deze pandemie wanneer een groot tekort aan essentiële middelen dreigt, is een versnelde procedure een mogelijkheid. Het is hierbij wel van belang dat de urgente situatie niet door toedoen van de aanbestedende dienst mag zijn ontstaan. En hanteren van normale termijnen moet onmogelijk zijn.
Deze procedure maakt het mogelijk voor aanbestedende diensten om ‘uit de hand te gunnen'. Opdrachten worden rechtstreeks aan een voorkeurspartij gegeven. Uitwijken naar deze procedure is toegestaan indien één van de volgende specifieke omstandigheden van toepassing is.
Als een aanbestedende dienst een opdracht heeft aanbesteed en de openbare of niet-openbare procedure geen of geen geschikte inschrijvingen heeft opgeleverd of er geen geschikt verzoek tot deelneming is ontvangen.
Hiervan is sprake als:
Wanneer de termijnen voor een (versnelde) openbare of niet-openbare procedure dan wel de mededingingsprocedure met onderhandeling niet haalbaar zijn mag een aanbestedend dienst zich beroepen op dwingende spoed. Dit beroep kan slechts indien:
Deze uitzondering geldt als een overheidsopdracht voortkomt uit een prijsvraag en aan de winnaar of één van de winnaars van die prijsvraag gegund wordt. In het geval van meerdere winnaars moet de aanbestedende dienst alle winnaars van de prijsvraag tot onderhandelingen uitnodigen.
Nieuwe leveringen, werken of diensten mogen tot drie jaar na gunning van de oorspronkelijke overheidsopdracht middels de onderhandelingsprocedure zonder aankondiging worden verstrekt. Dit betreft herhaling van soortgelijke leveringen, werken of diensten.
Door het inkopen van de mondkapjes niet volgens de aanbestedingsprocedure te doen mist men inzicht in de gang van zaken en daarmee het vertrouwen op een eerlijke procedure. De borging van de vier basisprincipes waarop de aanbestedingswet stoelt is er niet. Bij een aanbestedingsprocedure doet een aanbestedende dienst onderzoek naar de markt en aanbieders. Een inschrijver moet informatie en gegevens over zichzelf verstrekken ter controle en om aan te tonen dat zij de beste leverancier zijn. Zo weet een aanbestedende dienst precies met wie zij zaken doet. Dit vertrouwen en deze verantwoording mist men waardoor je als aanbestedende dienst de schijn tegen hebt.
Hoewel een aanbestedingsprocedure soms wordt gezien als noodzakelijk kwaad vanwege de administratieve last, illustreert de mondkapjes-casus het belang van de procedure. Dankzij aanbestedingen kan iedere ondernemer meedingen naar mooie overheidsopdrachten en meer omzet genereren. De strenge eisen waaraan de procedure moet voldoen borgt vertrouwen op een eerlijke en transparante uitgaven van overheidsgeld. Beiden missen in dit geval, waardoor alle commotie rondom de inkoop van mondkapjes geen verrassing kan zijn.
Wil jij als ondernemer verder groeien en de juiste opdrachten voor jouw organisatie binnenhalen? In het gratis whitepaper wordt uiteengezet hoe je de stap naar een succesvol en efficiënt tenderproces zet.